Werknemersbanen en reisafstand; woon- en werkregio

INHOUDSOPGAVE

1. Toelichting
2. Definities en verklaring van symbolen
3. Koppelingen naar relevante tabellen en artikelen
4. Bronnen en methoden
5. Meer informatie

1. TOELICHTING

Deze tabel brengt het aantal banen van werknemers in kaart per woon- en werkregio en de afstand over de weg tussen de kernen (op zwaartepunt bepaald) van de buurt, wijk of gemeente van de woonlocatie en de buurt, wijk of gemeente van de werklocatie. De cijfers hebben betrekking op de hele maand december. 

Gegevens beschikbaar vanaf: 2021

Status van de cijfers: 
Alle cijfers zijn voorlopig.

Wijzigingen per 31 januari 2025:
De cijfers over december 2023 zijn toegevoegd.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Nieuwe cijfers over december 2024 komen in het eerste kwartaal in 2026 beschikbaar.

2. DEFINITIES EN VERKLARING VAN SYMBOLEN

Algemeen Bedrijvenregister (ABR)
Een systeem met een registratie met identificerende gegevens en structuurgegevens over bedrijven. Hieruit worden de statistische eenheden bedrijfseenheid, ondernemingengroep en lokale bedrijfseenheid afgeleid.

Baan
Een overeenkomst waarbij een persoon tegen een financiële vergoeding arbeid verricht voor een bedrijf of instelling. Dit kan als werknemer of zelfstandige. 
Voor deze tabel gaat het om werknemersbanen, en niet om de banen als zelfstandige. Het gaat om economische eenheden die ingezeten zijn in Nederland. De persoon hoeft geen ingezetene van Nederland te zijn.

COROP-gebied
COROP (Coördinatie Commissie Regionaal OnderzoeksProgramma) is een indeling van Nederland in 40 gebieden die voor onderzoeksdoeleinden gebruikt wordt. Voor de vergelijkbaarheid van cijfers over verschillende jaren is het belangrijk dat de indeling niet te veel wijzigt. De COROP-indeling is dan ook sinds zijn ontstaan in 1971 nauwelijks veranderd (alleen gemeentelijke herindelingen). De grenzen van de COROP-gebieden volgen de provinciale grenzen. Elk COROP-gebied heeft een centrale kern (stad) met een omliggend verzorgingsgebied. Op Europees niveau vormen de COROP-gebieden de Nederlandse NUTS 3-gebieden.

Polisadministratie
CBS, Belastingdienst en UWV zijn gezamenlijk eigenaar van de data uit de loonaangifteketen. Alle werkgevers in Nederland zijn wettelijk verplicht aangifte te doen bij UWV en Belastingdienst over lonen die aan werknemers zijn betaald. De Belastingdienst gebruikt deze aangiftes voor de bepaling van de belastingafdracht, het UWV bepaalt er de premies en de aanspraken op de sociale verzekeringen mee en het CBS stelt er de statistieken mee samen.

Standaard Bedrijfsindeling 2008 (SBI 2008)
De Nederlandse hiërarchische indeling van economische activiteiten die door het CBS wordt gebruikt om bedrijfseenheden in te delen naar hun hoofdactiviteit. De SBI 2008 is de versie die vanaf 2008 gebruikt wordt.
'Bedrijfstak' of 'branche' zijn gangbare termen voor groepen van bedrijven met dezelfde hoofdactiviteit. Het CBS hanteert voor de indeling van bedrijven naar hoofdactiviteit de zogenoemde Standaard Bedrijfsindeling (SBI). Bedrijven in een bedrijfstak of branche kunnen naast deze activiteit ook andere activiteiten (nevenactiviteiten) uitoefenen.
De SBI 2008 kent meerdere niveaus die aangegeven worden door maximaal vijf cijfers. Het niveau van vier cijfers komt vrijwel overeen met de indeling van de Europese Unie (NACE). De eerste twee cijfers komen overeen met die van de indeling van Verenigde Naties (ISIC).

Werknemer
Een persoon die in een arbeidsovereenkomst afspraken met een economische eenheid maakt om arbeid te verrichten waartegenover een financiële beloning staat.

Verklaring van symbolen:

niets (blanco) : het cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
. : het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim
* : voorlopige cijfers
** : nader voorlopige cijfers

3. KOPPELINGEN NAAR RELEVANTE TABELLEN EN ARTIKELEN

De tabel is de opvolger van de tabellen:
Banen van werknemers naar woon- en werkregio (2014-2020)  
Banen van werknemers; afstand woon-werk (2006-2014)

Relevante tabellen:
Werknemersbanen en reisafstand; SBI (2008), arbeidsduur, woon- en werkregio 
Werknemersbanen en reisafstand; geslacht, leeftijd, woon- en werkregio 
Banen van werknemers; geslacht, leeftijd; woon- en werkregio's (2014-2020)
Banen van werknemers; geslacht, leeftijd, woon- en werkregio's (2006-2014)
Banen van werknemers in december; economische activiteit (SBI2008), regio

Een overzicht van alle gemeentelijke wijzigingen is te raadplegen op: Gemeentelijke indelingen per jaar.

Algemene informatie over arbeid en sociale zekerheid is te vinden op de themapagina Arbeid en sociale zekerheid.

4. BRONNEN EN METHODEN

Omdat niet bekend is op welke vestiging de baan van een werknemer zich bevindt, wordt de kans berekend per mogelijke werklocatie, waarnaar de meest waarschijnlijke werklocatie wordt gekozen. De kans is eerst berekend met een model met o.a. afstand tussen de woonregio en werkregio, geslacht, leeftijd, reiskosten, stedelijkheid, uurloon, arbeidsduur en grootteklasse. Daarna is de kans genormaliseerd zodat deze per baan van een werknemer optelt tot 1. Tot slot zijn de kansen ingepast, waardoor als er wordt gesommeerd de totalen per vestiging zo goed mogelijk overeenkomen met de capaciteit die de vestiging heeft. Resterende (zeer) kleine verschillen worden dan nog tot nul gereduceerd door totale aantallen banen op gemeenteniveau consistent te maken met de statistiek Regionale Werkgelegenheid.
Ten gevolge van (administratieve) verhuizingen van werknemers binnen het bedrijf of van gehele werklocaties is het per individuele baan mogelijk dat de gekozen meest waarschijnlijke werklocatie verandert, waardoor deze niet stabiel is door de jaren heen (ook als de eigen woonlocatie van de werknemer niet verandert). Dit maakt ook dat de cijfers die in deze tabel getoond worden van jaar op jaar aanzienlijke verschillen kunnen vertonen, waardoor de volgtijdelijke vergelijkbaarheid beperkt is.

Het aantal banen van werknemers per bedrijfseenheid wordt bepaald vanuit de gegevens van de Polisadministratie. Aan de hand van de verdeling van het aantal werkzame personen per gemeente per bedrijfseenheid uit de steekproef van de Enquête Regionale Werkgelegenheid (ERW) worden de banen per bedrijfseenheid verdeeld naar gemeenten (en hogere regionale indelingen). De banen van bedrijfseenheden die niet in de ERW zitten worden geteld in de gemeente van de hoofdvestiging.
Vanaf het publicatiejaar 2021 is de ERW gewijzigd van opzet. Vóór 2021 vroeg het CBS aan bedrijfseenheden met 10 of meer werkzame personen hoeveel werknemers zij per gemeente in dienst hadden (in december). In de nieuwe opzet vraagt het CBS aan bedrijfseenheden hoeveel werkzame personen zij per eigen vestiging (per postcode-6) in dienst hadden (in december). Als bedrijven (ook) werkzame personen in dienst hadden die buiten de eigen vestigingen werkten, dan vraagt het CBS om het aantal werkzame personen per gemeente op te geven. 
Voorheen werden alleen bedrijfseenheden geënquêteerd die volgens het Handelsregister van de Kamer van Koophandel vestigingen met werkzame personen in meerdere gemeenten hadden. De steekproef werd aangevuld met die bedrijven die in voorgaande enquêtes werknemers in meerdere gemeenten hebben opgegeven. Het gegeven “aantal werkzame personen per vestiging” is echter vervallen in het Handelsregister. Mede daarom is de steekproef van ERW vanaf statistiekjaar 2021 uitgebreid naar (a) alle bedrijven met 10 of meer werkzame personen en met meer dan één vestiging (op postcode-6 niveau), en (b) bedrijven met minder dan 10 werkzame personen met een relatief grote wijziging in het aantal werkzame personen en/of in het aantal vestigingen volgens het Handelsregister. Tot slot wordt de steekproef net als in de oude opzet aangevuld met bedrijven die in voorgaande enquêtes werkzame personen in meerdere gemeenten hebben opgegeven. 
De methodewijziging in de ERW heeft naar verwachting niet of nauwelijks tot een trendbreuk geleid voor het aantal banen per regio. 

De bedrijfstak van de baan is afkomstig uit het Algemene Bedrijvenregister (ABR) van het CBS. In het ABR zijn bedrijfsgegevens per bedrijfseenheid opgenomen. Banen van uitzendkrachten worden geteld onder SBI ‘N Verhuur en overige zakelijke diensten’ (tenzij het uitzendbureau werknemers naar slechts één bepaalde bedrijfstak uitzendt en het ABR het uitzendbureau in deze bedrijfstak heeft ingedeeld; in dat geval worden de banen tot de betreffende bedrijfstak geteld). 
Banen bij bedrijven waar de werknemers niet (alleen) op eigen locaties van het bedrijf werken worden geteld bij de gemeenten waar de werkzaamheden daadwerkelijk plaatsvinden. Voorbeelden van dit soort bedrijven zijn uitzendbureaus, schoonmaakbedrijven, catering en thuiszorg. Thuiswerkers en ambulant personeel zoals vertegenwoordigers en chauffeurs worden geteld bij de gemeente van waaruit zij aangestuurd worden. Hier wordt de afstand van gemeente naar gemeente weergeven. 
Bij banen waar wel enkel op eigen locaties van het bedrijf gewerkt wordt kan worden weergegeven per buurt (of anders wijk of gemeente als een dieper regionaal niveau niet beschikbaar is). Hier wordt de afstand van buurt naar buurt weergegeven.

De werklocatie wordt bepaald door de dominante gemeente-, wijk- en buurtcode (GWB-code) van de postcode-6 te kiezen. De afstand wordt bepaald door de afstand over de weg tussen de kernen (op zwaartepunt bepaald) van de woonbuurt naar de werkbuurt, of anders van de woonwijk naar de werkwijk, of anders van de woongemeente naar de werkgemeente. Dit ligt aan het soort bedrijf (waar de werknemers niet (alleen) op eigen locaties van het bedrijf werken) of omdat een dieper regionaal niveau niet beschikbaar is (door bijvoorbeeld het opgeven van een postbus bij de vestiging). 

Ten gevolge van gemeentelijke herindelingen kan het voorkomen dat werknemers niet van woon- en werkadres veranderen maar dat toch hun woon-werkafstand verandert, omdat de kern van de woon- en/of werkregio verplaatst. Aan werknemers die in het buitenland wonen of een onbekend woonadres hebben, kan met onvoldoende betrouwbaarheid een woon-werkafstand worden toegekend.

De beschrijving van het onderzoek is te vinden bij de korte onderzoeksbeschrijving Banen van werknemers naar woon- en werkregio.

5. MEER INFORMATIE

Infoservice

Copyright (c) Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 
Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.