Energiebalans; aanbod en verbruik, sector

INHOUDSOPGAVE

1. Toelichting
2. Definities en verklaring van symbolen
3. Koppelingen naar relevante tabellen en artikelen
4. Bronnen en methoden
5. Meer informatie 


1. TOELICHTING

Deze tabel bevat cijfers over het aanbod en verbruik van energie per sector en per energiedrager. Het aanbod van energie is gelijk aan de winning van energie plus de aanvoer minus de aflevering plus de voorraadmutatie. Het verbruik van energie is gelijk aan som van het eigen verbruik, de verliezen bij distributie, het finaal energieverbruik, het niet-energetisch gebruik en het saldo van inzet en productie van energie. Voor iedere sector is het aanbod van energie gelijk aan het verbruik van energie. 

Voor sommige energiedragers is het totaal van de waargenomen binnenlandse afleveringen niet precies gelijk aan de som van de waargenomen binnenlands aanvoer. Voor deze energiedragers ontstaat dan een statistisch verschil wat niet aan een sector kan worden toegerekend.

De indeling in sectoren volgt op hoofdlijnen de indeling zoals gebruikelijk is in internationale energiestatistieken. Deze indeling is gebaseerd op functies van diverse sectoren in de energiehuishouding en op elementen uit de internationale standaard bedrijfsindeling. Er zijn twee hoofdsectoren: de energiesector (bedrijven met hoofdactiviteit het winnen of omzetten van energie) en energieafnemers (overige bedrijven en huishoudens). 

Naast een uitsplitsing naar sectoren is er ook een uitsplitsing naar energiedrager, zoals kolen, diverse olieproducten, aardgas, hernieuwbare energie, elektriciteit en warmte en overige energiedragers, zoals niet hernieuwbaar afval.

De gebruikte definities in deze tabel sluiten precies aan op de definities in de tabel Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik. Die tabel bevat geen uitsplitsing naar sector (uitgezonderd finaal energieverbruik), maar geeft wel informatie over invoer, uitvoer en bunkers en geeft ook wat meer detail over de energiedragers.

Gegevens beschikbaar:
Vanaf 1990.

Status van de cijfers:
Alle cijfers tot en met verslagjaar 2023 zijn definitief. Cijfers over 2024 zijn nader voorlopig.

Wijzigingen per 18 november 2025.
Er hebben 3 typen wijzigingen plaats gevonden:
-	De energiebalans is uitgebreid met de energiedrager waterstof en de sector waterstofproductie-installaties vanaf verslagjaar 2024
-	De energiebalans is gereviseerd vanaf 1990 tot en met 2022
-	De energiebalans heeft een update gekregen voor de jaren 2023 en 2024.
De uitbreiding is een gevolg van een aanpassing van de Europese afspraken over het maken van energiestatistieken. Deze aanpassing leidt tot een trendbreuk die verder wordt toegelicht bij het onderdeel 4. Bronnen en methoden.
De revisie heeft vooral betrekking op verbeterde data over dieselverbruik van mobiele werktuigen in de bouwnijverheid en de diensten. Het gaat om veranderingen van een paar PJ. Vanaf 2015 werkt deze revisie ook door op dieselverbruik wegverkeer welke vanaf 2015 wordt bepaald als totale belaste leveringen van diesel minus de leveringen van belaste diesel aan andere sectoren. Voor motorbenzine wegverkeer zijn er vergelijkbare aanpassingen.


Wijzigingen per september 2025:
Cijfers over 2023 en 2024 zijn verbeterd.

Wijzigingen per juli 2025:
In verband met de langere doorlooptijd dan normaal bij het maken van cijfers over zonnestroom 2024 bevatten niet alle tabellen over energie de nieuwste cijfers over de productie 2024 van zonnestroom. Deze tabel bevat verouderde cijfers van juni 2025. De meest actuele cijfers, met een productie van zonnestroom 2024 die ongeveer 5 procent hoger is, staan in deze twee tabellen:
-	StatLine - Zonnestroom; vermogen en vermogensklasse, bedrijven en woningen, regio
-	StatLine - Hernieuwbare energie; zonnestroom, windenergie, RES-regio
Bij de volgende reguliere update (november 2025) worden de nader voorlopige cijfers geactualiseerd en bevatten alle tabellen weer dezelfde informatie. Onze excuses voor dit ongemak.

Wijzigingen per 16 juni 2025:
Cijfers over 2024 zijn verbeterd.

Wijzigingen per 31 mei 2025:
Cijfers over 2024 zijn verbeterd.

1. Bijgemengde biobrandstoffen
Voorheen werden biobrandstoffen welke zijn gemengd met fossiele brandstoffen geteld bij aardoliegrondstoffen en -producten. In de nieuwe energiebalans tellen bijgemengde biobrandstoffen bij hernieuwbare energie en betreft aardoliegrondstoffen en -producten en de onderliggende producten (zoals benzine, diesel en kerosine) alleen het fossiele deel van mengsels van fossiele en biogene brandstoffen. Om dit duidelijk te maken zijn de namen van de energiedragers aangepast. Gevolg van deze aanpassing is dat een deel van de energie verplaatst is van aardolie naar hernieuwbaar. Voor totaal energiedragers blijft de energiebalans hetzelfde. Doel van deze aanpassing is om de toenemende rol van bijgemengde biobrandstoffen in de Energiebalans zichtbaar te maken en om beter aan te sluiten bij de Energiebalansen die Eurostat en het Internationaal Energieagentschap publiceren.  Binnen hernieuwbare energie, biomassa is vloeibare biomassa nu een aparte energiedrager. Dit betreft zowel pure als bijgemengde biobrandstoffen. 

2. Glastuinbouw apart
Het energieverbruik van de landbouw in Nederland vindt grotendeels plaats in de glastuinbouw. Er is daarom ook veel aandacht voor deze sector en behoefte aan aparte data over energieverbruik in de glastuinbouw. Om te voldoen aan deze behoefte is de sector landbouw uitgesplitst in twee deelsectoren: Glastuinbouw en overige landbouw. Vooralsnog publiceren we alleen aparte aardgascijfers over de glastuinbouw.

3. Hogere finaal energieverbruik van elektriciteit in diensten in 2021 en 2022.
De wijze van omgaan met elektrische wegvervoer is verbeterd waardoor de aanvoer en het finaal verbruik van elektriciteit in de diensten in 2021 en 2022 ruim 2 PJ hoger is geworden. Dit werkt ook door in de aanvoer van elektriciteit in de sector H (Vervoer en opslag).

Wijzigingen per 14 november 2023:
Voor de jaren 2021 en 2022 zijn de cijfers bijgesteld.
Cijfers voor de Energiebalans 2015 tot en met 2020 zijn gereviseerd. Het gaat om de volgende punten:
-	Voor de jaren 2019 en 2020 is het finaal energieverbruik van warmte in de landbouw een paar PJ lager en dat van de diensten een paar PJ hoger als gevolg van een verbetering in de interpretatie van de beschikbare cijfers over aanvoer van warmte door de landbouw.
-	Bij de winning van aardwarmte door de landbouw komt ook aardgas mee dat door de landbouwbedrijven zelf wordt verbruikt. Dit is nu meegenomen in de energiebalans. Het gaat om 0,2 PJ in 2015 oplopend tot 0,7 PJ in 2020.
-	Er zijn enkele verbeteringen van data voor warmte in industrie doorgevoerd van ongeveer 1 PJ of kleiner.
-	Er zijn enkele  andere verbeteringen in data meegenomen, ook maximaal ongeveer 1PJ, meest kleiner.

Wijzigingen per 15 juni 2023:
Nader voorlopige cijfers over 2022 zijn toegevoegd.

Wijzigingen per 15 december 2022:
De cijfers vanaf 1990 tot en met 2019 zijn gereviseerd. De revisie betreft voornamelijk het verbruik van gas- dieselolie en licht stookolie en het werkt door in de bovenliggende energiedragers (totaal aardolieproducten en totaal aardoliegrondstoffen en –producten en totaal energiedragers).
De revisie is tweeledig:
-	Nieuwe gegevens over het verbruik van diesel in mobiele werktuigen zijn verwerkt. Daardoor gaat het finaal energieverbruik van gas- dieselolie en licht stookolie bij de bouw, diensten en landbouw omhoog. De grootste wijziging zit bij de bouw (+10 PJ van 1990 t/m 2015, aflopend tot 1 PJ in 2019. Bij de landbouw gaat het om 0,5 tot 1,5 PJ vanaf ongeveer 2010 en bij de diensten om 0 tot 3 PJ in de hele periode.
-	De methode voor omgaan met statistisch verschil is aangepast. Voorheen werd vanaf 2013 uitgegaan van statistisch verschil van -3 procent op jaarbasis, aansluitend bij oude data (t/m 2012) over verbruik diesel wegverkeer gebaseerd op het aparte accijnstarief enkel voor gebruik voor wegverkeer wat tot die tijd bestond. In de nieuwe methode wordt het statistisch verschil weggewerkt vanaf 2015. Het finaal energieverbruik van wegverkeer wordt berekend als restpost door de totale marktleveringen van diesel te verminderen met de leveringen aan overige afnemers.
Het eerste en het tweede punt werkt allebei door op finaal energieverbruik wegverkeer wat daardoor omlaag gaat met gemiddeld ruim 5 procent vanaf 2015.
Vóór de accijnsaanpassing van 2013 was er een positief statistisch verschil, dat wil zeggen meer aanbod dan verbruik. Door de verbeterde gegevens waarbij het verbruik is gestegen is dit statistisch verschil kleiner geworden en in een aantal jaren negatief.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Nader voorlopige cijfers: juni/juli van het jaar volgend op het verslagjaar.
Definitieve cijfers: december van het tweede jaar volgend op het verslagjaar.


2. DEFINITIES EN VERKLARING VAN SYMBOLEN

Definities:
Petajoule (PJ) is een eenheid voor energie. Dit is 1 000 000 000 000 000 joule (een 1 met 15 nullen). Een joule is een eenheid van energie die overeenkomt met 0,24 calorie. Eén PJ komt overeen met 31,6 miljoen kubieke meter aardgas of 278 miljoen kilowattuur elektriciteit.

Sector:
Een groep eenheden met vergelijkbare functie binnen de energiehuishouding. Voorbeelden van sectoren zijn 'energiebedrijven', 'vervoer'  of 'huishoudens'. Binnen de sectoren met bedrijven worden uitsplitsingen gemaakt op basis van de Standaard Bedrijfsindeling 2008 van het CBS (SBI 2008). 

De hoofdindeling naar sector in deze tabel is gebaseerd op functies van diverse sectoren in de energiehuishouding. Op detailniveau, zoals binnen de nijverheid en de diensten, wordt veel gebruik gemaakt van de Standaard Bedrijfsindeling 2008 (SBI 2008).
De Nederlandse hiërarchische indeling van economische activiteiten die door het CBS wordt gebruikt om bedrijfseenheden in te delen naar hun hoofdactiviteit. De SBI 2008 is de versie die vanaf 2008 gebruikt wordt.

Verklaring van symbolen:

niets (blanco) : het cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
. : het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim
* : voorlopige cijfers
** : nader voorlopige cijfers
In deze tabel wordt het symbool niets (blanco) ook gebruikt voor cellen die nihil zijn.


3. KOPPELINGEN NAAR RELEVANTE TABELLEN EN ARTIKELEN

Relevante tabellen:

Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik

Energiebalansen volgens Eurostat/IEA methodiek, 2015 - 2023
Deze tabel heeft dezelfde onderwerpen, energiedragers en eventueel sectoren. Echter, om beleidsmakers en andere geïnteresseerden meer inzicht te geven hoe Nederland zich verhoudt tot de doelen vanuit de Europese Unie, publiceert het CBS in deze maatwerktabellen de varianten van de CBS energiebalansen volgens de methodiek van de internationale energiestatistieken. Dit heeft invloed op de cijfers voor inzet, productie en finaal verbruik van de niet-verkochte warmte uit wkk’s. Meer uitleg over de methodologische verschillen is te vinden in de toelichting van deze maatwerktabel.

Meer informatie is te vinden op de themapagina Industrie en energie. 


4. BRONNEN EN METHODEN

De onderzoeksmethode van deze tabel is te vinden in de onderzoeksbeschrijving Nederlandse energiehuishouding (NEH).

Voor een overzicht van de gehanteerde verbrandingswaarden, zie Verbrandingswaarde.

Zie voor een omrekentabel voor energie-eenheden bijvoorbeeld: Unit Converter. Daarmee kan bijvoorbeeld worden omgerekend MJ > Mtoe > GWh.

Zie Energy Statistics Manual voor de Engelstalige handleiding omtrent internationale energiestatistieken van Eurostat en het Internationaal Energieagentschap (IEA).

Vanaf verslagjaar 2024 is waterstof onderdeel van de Energiebalans, voor de jaren 2023 en eerder niet. Deze trendbreuk is een gevolg van internationale afspraken om waterstof vanaf 2024 te introduceren in de energiestatistieken. Als gevolg van deze trendbreuk is er ook een trendbreuk van niet-energetisch gebruik en inzet voor omzetting van energie. Vanaf 2024 telt het verbruik van aardgas, olieproducten en elektriciteit om waterstof te maken als inzet voor omzetting. Tot en met 2023 telt het verbruik van aardgas om waterstof te maken bij chemische bedrijven als niet-energetisch gebruik. Bij de aardolie-industrie telde het verbruik van aardgas om waterstof te maken ook al als inzet voor omzetting. Het verbruik van olieproducten om waterstof te maken voor 2023 en eerder is deels niet in beeld in de Energiebalans en deels als eigen of finaal energieverbruik. Het verbruik van elektriciteit om waterstof te maken is tot en met 2023 onderdeel van finaal energieverbruik. 

Waterstofproductie uit elektriciteit bestaat momenteel voor een groot deel uit waterstof welke vrijkomt als restproduct bij de productie van chloor middels elektrolyse in het chlooralkaliproces. De geproduceerde hoeveelheid waterstof en het verbruik van elektriciteit voor dit proces zijn afgeleid uit openbare data van de Europese branchevereniging voor chloorproducenten (Eurochlor). Deze data bevat informatie over de productiecapaciteit van chloor in Nederland en Europese gemiddelden voor de benuttingsgraad van de capaciteit en de hoeveelheid geproduceerde waterstof. Specifieke productiedata van Nederlands chloorproducenten zijn niet gebruikt vanwege de herleidbaarheid van deze data tot individuele bedrijven. Projecten voor elektrolyse van water, veelbesproken in het nieuws, is voor 2024 nog dusdanig klein dat deze projecten niet zijn meegenomen.

 

5. MEER INFORMATIE

Infoservice

Copyright © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen

Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.