Consumentenprijzen; prijsindex 2015=100

INHOUDSOPGAVE

1. Toelichting
2. Definities en verklaring van symbolen
3. Koppelingen naar relevante tabellen en artikelen
4. Bronnen en methoden
5. Meer informatie

1. TOELICHTING

Deze tabel bevat cijfers over het prijsverloop van een pakket goederen en diensten dat een gemiddeld Nederlands huishouden aanschaft. Dit wordt de consumentenprijsindex (CPI) genoemd. In de tabel staat ook de afgeleide consumentenprijsindex: dit is de CPI waarin het effect van veranderingen in de tarieven van productgebonden belastingen (bijvoorbeeld btw en accijns op alcohol en tabak) en subsidies en van consumptiegebonden belastingen (bijvoorbeeld motorrijtuigenbelasting) is verwijderd.

Daarnaast laat de tabel de maandmutatie en de jaarmutatie van de CPI zien. De jaarmutatie van de totale bestedingen is een belangrijke indicator voor inflatie. Deze cijfers zijn over 337 productgroepen te bekijken. Verder staan er 34 samentellingen van productgroepen (speciale aggregaten) in de tabel. Van elke productgroep is tevens te vinden hoeveel de Nederlandse consument er aan uitgeeft in verhouding tot zijn totale uitgaven. Dit noemen we de wegingscoëfficiënt. De totale weging is 100.000.

Cijfers van de CPI worden elke maand gepubliceerd. Daarnaast wordt aan het einde van het jaar een jaarcijfer bekendgemaakt. De CPI van een kalenderjaar wordt berekend als het gemiddelde van de indexcijfers van de twaalf maanden van dat jaar.

Gegevens beschikbaar vanaf: januari 1996.

Status van de cijfers:
Direct aan het einde van een verslagmaand of kort daarna worden cijfers van de snelle raming gepubliceerd. Bij de snelle raming worden er cijfers bekendgemaakt van de jaarmutaties en maandmutaties van het hoofdniveau van de CPI en van een aantal speciale aggregaten. Deze cijfers worden berekend op basis van nog onvolledige brongegevens. Deze cijfers zijn niet geschikt om te gebruiken voor indexering. Er worden daarom bij de snelle raming geen indexcijfers gepubliceerd. De mutaties van de snelle raming worden als voorlopig gekenmerkt.

Na de snelle raming volgt de eerste publicatie van alle indexcijfers en mutaties over de verslagmaand. Deze cijfers zijn ook voorlopig. Een maand later worden de cijfers over diezelfde verslagmaand definitief. Verschillen tussen de voorlopige en de definitieve indexcijfers komen door nagekomen brongegevens.

Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie: 
Er zijn gegevens over een nieuwe periode toegevoegd en/of bijstellingen doorgevoerd.

Wijzigingen per 8 februari 2024:
Vanaf verslagmaand januari 2024 wordt een prijsontwikkeling gepubliceerd voor bestedingscategorie 063000 Diensten van ziekenhuizen. Deze nieuwe indexreeks heeft december 2023 als basismaand. Dat betekent dat het indexniveau van 100 overeenkomt met het prijsniveau zoals dat is gemeten op december 2023. Eerder is tussen 2006 en 2009 ook een index gepubliceerd voor dezelfde bestedingscategorie. Die indexreeks had als basisjaar 2006=100, en is na december 2009 gestopt. De huidige reeks begint vanaf december 2023 opnieuw op 100.

Wijzigingen per 1 juni 2016:
Voor alle reeksen zijn er gegevens toegevoegd over de periode 1996 tot januari 2015.
Om een totaalbeeld te krijgen zijn de bestaande reeksen uitgebreid met de bestedingscategorieën die voor de periode 2015 zijn opgeheven.

Het betreft de bestedingscategorieën:
2006=100:
- 011320 Diepvries vis
- 031100 Kledingstoffen
- 031420 Reparatie en verhuur van kleding
- 032200 Reparatie en verhuur van schoenen
- 043210 Diensten van loodgieters
- 043230 Onderhoud van verwarming
- 043250 Diensten van timmerlieden
- 043290 Ov. onderhoudsdiensten woning
- 051300 Reparatie van meubelen e.d.
- 053190 Overige grote huishoudelijke apparaten
- 063000 Diensten van ziekenhuizen
- 091420 Onbespeelde informatiedragers
- 094240 Huur van materiaal voor cultuur
- 096010 Pakketreizen binnenland
2000=100:
- 134000 Onroerend zaakbelasting

Omdat deze reeksen geen basisjaar 2015=100 hebben is hiervoor het basisjaar 2006=100 of 2000=100 aangehouden. Waar er sprake is van een andere basisjaar, is dit expliciet in de toelichting opgenomen.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
De cijfers van de snelle raming worden gepubliceerd op de laatste werkdag van de maand waarop de cijfers betrekking hebben, of kort daarna. 

De nieuwe indexcijfers worden doorgaans tussen de eerste en tweede donderdag van de maand volgend op de verslagmaand gepubliceerd. De indexcijfers van de voorgaande verslagmaand worden dan definitief. 

Alle publicatiemomenten van de CPI worden op de publicatieplanning bekendgemaakt.


2. DEFINITIES EN VERKLARING VAN SYMBOLEN

Definities:
Consumentenprijsindex (CPI):
Indexcijfer dat het prijsniveau weergeeft van een pakket goederen en diensten zoals dit gemiddeld wordt aangeschaft door alle Nederlandse huishoudens. Uit de CPI-cijfers van verschillende periodes kan een prijsontwikkeling worden berekend, zoals de maandmutatie en jaarmutatie. 

CPI afgeleid:
CPI waarin het effect van veranderingen in de tarieven van productgebonden belastingen (bijvoorbeeld btw en accijns op alcohol en tabak) en subsidies en van consumptiegebonden belastingen (bijvoorbeeld motorrijtuigenbelasting) is verwijderd.

Maandmutatie CPI:
De maandmutatie CPI is de gemiddelde prijsontwikkeling in een maand tijd van goederen en diensten die consumenten kopen. De maandmutatie CPI wordt gemeten als de ontwikkeling van de CPI ten opzichte van de voorgaande verslagmaand.

Jaarmutatie CPI:
De jaarmutatie CPI is de gemiddelde prijsontwikkeling in een jaar tijd van de goederen en diensten die consumenten kopen. De jaarmutatie CPI wordt gemeten als de ontwikkeling van de CPI ten opzichte van de overeenkomstige periode in het voorgaande jaar. 

CPI verslagmaand:
De CPI wordt iedere maand gepubliceerd. Het indexcijfer geeft het gemiddelde prijsniveau van consumentenproducten in de verslagmaand weer.

CPI verslagjaar:
Aan het einde van ieder kalenderjaar wordt een jaarcijfer bekendgemaakt. De CPI van een kalenderjaar wordt berekend als het gemiddelde van de gepubliceerde indexcijfers van de twaalf maanden van dat jaar. Het CBS publiceert in deze tabel alleen cijfers voor kalenderjaren, maar een gemiddeld indexcijfer kan op dezelfde manier ook voor elke andere aaneengesloten periode van twaalf maanden worden vastgesteld.

Verklaring van symbolen:
niets (blanco)	: het cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
. 		        : het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim
*		        : voorlopige cijfers
**		        : nader voorlopige cijfers

Indexcijfers zijn afgerond op twee decimalen. Jaar- en maandmutaties zijn afgerond op één decimaal.

3. KOPPELINGEN NAAR RELEVANTE TABELLEN EN ARTIKELEN

Relevante tabellen:
Jaarmutatie CPI; vanaf 1963
Consumentenprijzen; bijdrage en impact volgens CPI 2015=100
Consumentenprijzen; Europees geharmoniseerde prijsindex 2015=100 (HICP)
Geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP); Nederland, eurozone en Europese Unie 2015=100
Consumentenprijzen; prijsindex 1900=100

Relevante artikelen:
Als gevolg van de overheidsmaatregelen in verband met de coronacrisis is tussen 16 maart 2020 en 25 januari 2022 de verkoop van sommige goederen en diensten tijdelijk stilgelegd geweest. Hierdoor waren er voor deze goederen en diensten geen of beperkt transacties waarvan de prijzen gemeten konden worden. Deze prijzen moesten daarom worden geschat voor de berekening van de CPI. In aansluiting op de richtlijnen van Eurostat heeft het CBS per situatie gekozen voor de meest passende schattingsmethode. Informatie over de statistische implicaties van de coronacrisis op de berekening van de CPI is te vinden via de onderstaande links:

De gevolgen van de coronacrisis voor het samenstellen van de cpi
De gevolgen van de coronacrisis voor het wegingsschema van de cpi

Cijfers van productgroepen waarvan de prijzen voor een groter deel dan de helft van de weging zijn geschat in een verslagmaand worden niet getoond in de tabel. Deze cijfers zijn apart beschikbaar gemaakt in een maatwerkpublicatie: Overzicht COVID-19 ingrepen, vanaf april 2020.

Het dashboard consumentenprijzen toont de inflatie volgens de consumentenprijsindex en voor een aantal groepen consumentengoederen en -diensten: Dashboard consumentenprijzen.   

Meer informatie is te vinden op de themapagina Prijzen.

4. BRONNEN EN METHODEN

Snelle raming:
Op de laatste werkdag van de maand waarop de cijfers betrekking hebben, of kort daarna, wordt de snelle raming gepubliceerd. Er worden jaarmutaties en maandmutaties gepubliceerd van het hoofdniveau van de CPI en van een aantal speciale aggregaten zoals diensten, energie en voeding. Daarmee wordt aangesloten op het publicatieschema van Eurostat voor de Europees geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP). De snelle raming wordt berekend op basis van nog onvolledige brongegevens. De snelle raming is daarom niet geschikt om te gebruiken voor indexering. Meer informatie over de snelle raming is beschreven in het achtergrondartikel Snelle raming consumentenprijsindex (CPI).

Speciale aggregaten vanaf januari 2017:
Eurostat heeft de indeling van de speciale aggregaten volgens ECOICOP aangepast. Deze nieuwe indeling maakt niet meer uitsluitend gebruik van klassen, maar ook van subklassen. Hierdoor geven de prijsindexcijfers een beter beeld van de prijsontwikkeling in bepaalde segmenten van de markt. De wijziging heeft betrekking op de index, maand- en jaarmutatie van de speciale aggregaten vanaf januari 2017.

Kledingprijzen vanaf april 2018:
Het CBS heeft de consumentenprijsindex voor dames-, heren- en kinderkleding per april 2018 met enkele procenten omhoog bijgesteld als gevolg van een gewijzigde methode. De aanpassing van de indexcijfers voor kleding heeft ook invloed op de uitkomst voor de totale CPI. De jaarmutatie van de CPI voor april 2018 is bijgesteld van 0,9 naar 1,1 procent. Meer informatie over de aanpassing van het indexniveau is beschreven in het document CPI – Niveaucorrectie prijsindex kleding april 2018.

Energieprijzen vanaf juni 2023:
Het CBS gebruikt vanaf juni 2023 een nieuwe methode om energieprijzen te meten en verwerken in de CPI. Voor de nieuwe methode worden contractgegevens van huishoudens bij energieleveranciers verzameld. Op basis van deze data is beter te berekenen welke tarieven huishoudens werkelijk voor gas en elektriciteit betalen. Bij de oude methode werden alleen prijzen van nieuwe contracten die huishoudens bij energieleveranciers kunnen afsluiten gebruikt. 

De methodeverandering heeft gevolgen voor het inflatiecijfer, de jaarmutatie van de CPI. De inflatie in juni 2023 is de ontwikkeling van de CPI tussen juni 2022 en de CPI van juni 2023. De CPI van juni 2023 is berekend met de nieuwe methode voor energieprijzen, maar de CPI van juni 2022 gebruikte nog de oude methode. Dat betekent dat er in het inflatiecijfer van juni 2023 een ‘methodebreuk’ zit. De gevolgen van deze breuk zijn aanwezig in het inflatiecijfer tot en met mei 2024. Vanaf juni 2024 wordt voor het bepalen van de inflatie alleen nog de CPI met de nieuwe methode voor energieprijzen gebruikt. Meer informatie over de methodewijziging is te vinden via onderstaande links:

CBS stapt over op nieuwe methode voor energieprijzen in de CPI. 
Waarneming van energieprijzen in de CPI. 

De onderzoeksmethode van deze tabel is te vinden in de onderzoeksbeschrijving: Consumentenprijsindex (CPI) 2015 = 100.

Een artikel over de vernieuwde consumentenprijsindex 2015 = 100, inclusief indexeringsadvies: De consumentenprijsindex vanaf 2016.

De classificatie die wordt gebruikt voor indeling van het pakket goederen en diensten: ECOICOP-classificatie.

Aanvullende onderzoeksbeschrijving: Het mandje van de consumentenprijsindex, de bestedingen en de meting van de CPI in 2024.

5. MEER INFORMATIE

Infoservice

Copyright © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen
Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.