Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

INHOUDSOPGAVE

1. Toelichting
2. Definities en verklaring van symbolen 
3. Koppelingen naar relevante tabellen en artikelen 
4. Bronnen en methoden
5. Meer informatie


1. TOELICHTING

Deze tabel bevat cijfers over de mestproductie en de daarmee uitgescheiden hoeveelheid stikstof en fosfaat. Daarnaast wordt de mestproductie vergeleken met de plaatsingsruimte volgens de geldende gebruiksnormen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar type bedrijf volgens de standaard bedrijfstypering op basis van het brutostandaardsaldo (BSS) en standaardopbrengten (SO). Het totaal voor Nederland kan worden uitgesplitst naar landsdelen, provincies en concentratiegebieden.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1990.

Status van de cijfers: 
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks. 

Wijzigingen per 28 februari 2024:
De voorlopige cijfers over de productie van dierlijke mest in 2023 zijn toegevoegd. 
De gasvormige stikstofverliezen tijdens de opslag van dierlijke mest (exclusief emissies uit strooisel) zijn aangepast aan de nieuwste cijfers van de Taakgroep Landbouwemissies van de Emissieregistratie. Er zijn nog geen gegevens beschikbaar over de plaatsingsruimte voor dierlijke mest in 2023.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het tweede kwartaal van 2024 verschijnen de definitieve cijfers over de mestproductie in 2023.


2. DEFINITIES EN VERKLARING VAN SYMBOLEN

Definities:

Standaard bedrijfstypering
Typering van een agrarisch bedrijf op grond van de landbouwactiviteiten op het bedrijf. De bedrijven zijn ingedeeld in bedrijfstypen naar economische hoofdactiviteit. Dit betekent dat de mestproductie van bijvoorbeeld melkveebedrijven niet gelijk is aan de mestproductie van melkvee omdat er ook melkvee voorkomt op bedrijven met een andere economische hoofdactiviteit.
Tot en met 2009 is de indeling gebaseerd op de NEG-typering. Deze typering is een Nederlandse variant van een in EU-verband ontwikkelde typering. Met het NEG-typeringsysteem worden land- en tuinbouwbedrijven op basis van hun activiteiten en de hierbij horende bruto-standaard saldi (bss) ingedeeld in bedrijfstypen. Met ingang van 2010 is de NEG-typering vervangen door de SO-typering. Met het SO-typeringsysteem worden land- en tuinbouwbedrijven op basis van hun activiteiten en de hierbij horende standaard opbrengsten (SO) ingedeeld in bedrijfstypen. Het systeem kent 37 verschillende bedrijfstypen en acht hoofdtypen.

Standaardopbrengsten (SO)
De in geldswaarde uitgedrukte totaalopbrengst van een diersoort of gewas minus bepaalde bijbehorende specifieke kosten. Het SO is een economische maatstaf en wordt uitgedrukt in euro. De normen worden berekend voor de rubrieken uit de Landbouwtelling, die betrekking hebben op dieren en gewassen. De normen worden periodiek herzien.

Plaatsingsruimte
De bij een landbouwbedrijf beschikbare oppervlakte bemestbare cultuurgrond vermenigvuldigd met de toegestane hoeveelheid mineraal per hectare (gebruiksnorm) voor dierlijke mest.

Verklaring van symbolen:

niets (blanco)	: het cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
. 		: het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim
*		: voorlopige cijfers
**		: nader voorlopige cijfers

In het geval van afronding kan het voorkomen dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som der opgetelde getallen.


3. KOPPELINGEN NAAR RELEVANTE TABELLEN EN ARTIKELEN

Relevante tabellen:
Dierlijke mest; productie, transport en gebruik; kerncijfers.
Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; diercategorie, regio.
Dierlijke mest en mineralen; productie, transport en gebruik per regio.
Mineralenbalans landbouw.
Landbouw; gewassen, dieren en grondgebruik naar regio. 

Relevante artikelen:
Achtergrondinformatie over de berekeningswijze van de uitscheidingsfactoren van mest en mineralen, voor de verschillende diersoorten en voor een aantal jaren, is te vinden in de volgende reeks van artikelen:
Dierlijke mest en mineralen 2018 (PDF);
Gestandaardiseerde berekeningsmethode voor dierlijke mest en mineralen. Standaardcijfers 1990-2008 (PDF);


4. BRONNEN EN METHODEN

Bronnen
De bronnen voor de uitscheidingsfactoren zijn zeer divers. Naast statistische informatie van het CBS en andere instellingen worden ook technische kengetallen voor de groei en productie van dieren gebruikt. Deze informatie is veelal afkomstig van landbouwsectoren en onderzoeksinstellingen van Wageningen University and Research (WUR).
Met ingang van 2010 zijn de gebruiksnormen voor fosfaat die een bedrijf mag toepassen afhankelijk van de fosfaattoestand van de bodem. Informatie over de fosfaattoestand van de bodem is ontvangen van de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO).
De bron van de aantallen dieren is het aantal dieren op de peildatum van de  Landbouwtelling. Met ingang van 2018 wordt in de Landbouwtellingstabellen op de CBS-website bij tijdelijke leegstand het aantal vleeskalveren, vleesvarkens, kippen en kalkoenen geschat waarbij gebruik wordt gemaakt van de opgave van het voorgaande jaar. De reden voor deze bijtelling is dat de Landbouwtelling een structuurtelling is waarvoor een juiste bepaling van bedrijfstype en de economische omvang van de bedrijven van belang is. Tegelijkertijd leiden de bijtellingen tot overschatting van het aantal dieren dat gemiddeld in een jaar aanwezig is. Voor de berekening van de mestproductie is daarom uitgegaan van de dieraantallen op de peildatum zonder bijtellingen bij tijdelijke leegstand.

Methoden
De beschrijving van het onderzoek is te vinden in Productie van dierlijke mest en mineralen.

Peildatum
De peildatum voor de omvang van de veestapel en voor de oppervlakte cultuurgrond in de Landbouwtelling is 1 april. De mestproductie en mineralenuitscheiding hebben betrekking op het gehele kalenderjaar.

Mestproductie en plaatsingsruimte
Voor het onderwerp 'Gebruiksnormen dierlijke mest' is in de tabel de mineralenproductie van individuele bedrijven vergeleken met de plaatsingsruimte op basis van de gebruiksnormen voor dierlijke mest. De mineralenproductie per bedrijf is berekend door het aantal dieren in de landbouwtelling te vermenigvuldigen met gemiddelde uitscheidingsfactoren voor stikstof en fosfaat per dier. De gasvormige stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen, inclusief de afvoer van stikstof via het spuiwater van luchtwassers, zijn in deze tabel berekend volgens de geharmoniseerde rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM). De rekenmethodiek van de CDM is ontwikkeld in 2009 en wordt door de Emissieregistratie (RIVM) toegepast in internationale rapportages over emissies naar lucht uit de landbouw.

De plaatsingsruimte voor dierlijke mest is berekend door de totale bedrijfsoppervlakte bemestbare cultuurgrond te vermenigvuldigen met de gebruiksnorm voor stikstof respectievelijk voor fosfaat per hectare. Voor bedrijven die in principe voldoen aan de derogatievoorwaarden (voldoende aandeel grasland) is, afhankelijk van regio en grondsoort, gerekend met de ruimere stikstofnorm voor de mest van graasdieren. Bij het bepalen van de overproductie per bedrijf is rekening gehouden met de stikstof/fosfaatverhouding in de mest.

Bij de berekening van de afvoer van het mineralenoverschot is er van uitgegaan dat uit oogpunt van kostenbesparing de mestsoort met het hoogste mineralengehalte het eerst wordt afgevoerd.

Populatie:
De populatie bestaat uit alle bedrijven van de landbouwtelling.


5. MEER INFORMATIE

Infoservice

Copyright © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen
Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.