Overheidsfinanciën; kerncijfers

Onderwerpen

• Kerncijfers (in mln euro)

  Enkele belangrijke gegevens over de financiën van de sector overheid.

  • Overheidsinkomsten

    De inkomsten van de sector overheid bestaan uit belastinginkomsten, ontvangen sociale premies, inkomsten uit productieactiviteiten, overige lopende inkomsten en ontvangen kapitaaloverdrachten.
    Het transactiemoment bepaalt het moment van boeken.

  • Overheidsuitgaven

    De uitgaven van de sector overheid bestaan uit intermediair verbruik, beloning van werknemers, betaalde rente, sociale uitkeringen en (aangekochte) natura overdrachten, betaalde subsidies, overige lopende uitgaven en overige kapitaaluitgaven.
    Het transactiemoment bepaalt het moment van boeken.

  • Overheidssaldo

    Het saldo van uitgaven en inkomsten van de overheid. Dit is gelijk aan het vorderingensaldo van de sector overheid in de nationale rekeningen. Het overheidssaldo wordt vaak als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) gepresenteerd.
     
    Het overheidssaldo (ook wel EMU-saldo genoemd) is één van de onderdelen van het Stabiliteits- en Groeipact. Een positief getal betekent een overschot en een negatief getal een tekort.

  • Overheidsschuld (EMU)

    De geconsolideerde schuld van de overheid, exclusief de transitorische schuld en de schuld op de titel financiële derivaten. Geconsolideerd wil zeggen dat schulden tussen overheden onderling niet meetellen in de schuld van de overheid. De schuldtitels zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. De overheidsschuld wordt vaak als percentage van het bruto binnenlands product gepresenteerd.
    
    Door het verschil in waarderingsgrondslag is de som van de schuldtitels van de overheidsschuld (nominaal) niet gelijk aan de som van de schuldtitels in de nationale rekeningen (marktwaarde). De schuld bestaat uit de titels: deposito's, kortlopende schuldbewijzen, langlopende schuldbewijzen, kortlopende leningen en langlopende leningen. De overheidsschuld (ook wel EMU-schuld genoemd) is één van de onderdelen van het Stabiliteits- en Groeipact. EMU staat voor Economische en Monetaire Unie.

  • Collectieve lasten

    De overheidsinkomsten uit belastingen (D2+D5+D91) en wettelijke premies (D611+D613). Dit wordt ook de collectieve lasten genoemd.
    Dit bevat niet de toegerekende sociale premies ten laste van werkgevers.

  • Overheidsconsumptie

    Uitgaven door de sector overheid voor goederen en diensten die worden gebruikt voor de rechtstreekse bevrediging van individuele of collectieve behoeften van leden van de gemeenschap.
    
    De consumptie van de overheid kan op verschillende manieren worden uitgesplitst, namelijk naar soort (consumptie van eigen productie en sociale uitkeringen in natura), naar bedrijfstak (algemeen bestuur, gesubsidieerd onderwijs en overig) en naar subsector (centrale overheid, lokale overheid en sociale verzekeringen).

• Memorandum items (in mln euro)

  Enkele memorandum gegevens over de financiën van de sector overheid.

  • Netto besparingen

    Het gedeelte van het beschikbaar inkomen dat niet voor consumptieve bestedingen is gebruikt. Doorgaans wordt voor de nationale besparingen het netto-begrip gebruikt, dat wil zeggen: na aftrek van het verbruik van vaste activa.

  • Saldo netto besp. en kapitaaloverdr.

    Saldo van netto besparingen en kapitaaloverdrachten.
    
    Dit geeft het vermogenssaldo van de sector op basis van de netto besparingen en het saldo van de kapitaaloverdrachten (kapitaalrekening).

  • Aardgasbaten

    Aardgasbaten zijn inkomsten van de Rijksoverheid in verband met de exploratie, winning en verkoop van aardgas en aardolie in Nederland. Deze inkomsten bestaan hoofdzakelijk uit (1) concessierechten voor de exploitatie van aardgas- en aardolievelden op basis van de Mijnbouwwet, (2) inkomsten uit de Meeropbrengst Regeling Groningen (MOR) tussen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), EBN en de Staat, (3) winstuitkeringen van Energie Beheer Nederland (EBN) en GasTerra en (4) vennootschapsbelasting van de bedrijven die de aardgas- en aardolievelden exploiteren.
    
    De aardgasbaten vóór 2020 kennen een andere definitie dan die vanaf verslagjaar 2020 in deze tabel. Tot 2020 bevatten de aardgasbaten de winstuitkeringen van EBN aan het ministerie van Economische Zaken en de heffingen op basis van de Mijnbouwwet en de MOR. Vanaf verslagjaar 2020 wordt daarentegen de netto-omzet van EBN meegeteld in de aardgasbaten. Daarbij maakt het CBS enkele aanpassingen om aan te sluiten op de definitie van overheidsuitgaven volgens de voorschriften van de nationale rekeningen. Hierdoor zijn de cijfers voor de gehele periode niet volledig vergelijkbaar.
    
    Het CBS onderzoekt welke definitie van aardgasbaten voor de gehele periode toegepast moet worden. Wanneer dit is afgerond zullen de aardgasbaten worden aangepast volgens de nieuwe gehanteerde definitie.
    

• Kerncijfers (in % bbp)

  Enkele belangrijke gegevens over de financiën van de sector overheid, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
  
  Het bruto binnenlands product (marktprijzen) is het eindresultaat van de productieve activiteiten van de ingezeten productie-eenheden. Het is gelijk aan de toegevoegde waarde tegen basisprijzen van alle bedrijfsklassen samen, aangevuld met enkele transacties die niet naar bedrijfsklassen worden verdeeld.

  • Overheidsinkomsten

    Inkomsten van de sector overheid uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
    
    De inkomsten van de sector overheid bestaan uit belastinginkomsten, ontvangen sociale premies, inkomsten uit productieactiviteiten, overige lopende inkomsten en ontvangen kapitaaloverdrachten.
    
    Inkomsten per kwartaal in procenten van het bbp zijn een voortschrijdend jaartotaal. Ze worden berekend als de som van de inkomsten in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

  • Overheidsuitgaven

    Uitgaven door de sector overheid uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
    
    De uitgaven van de sector overheid bestaan uit intermediair verbruik, beloning van werknemers, betaalde rente, sociale uitkeringen en (aangekochte) natura overdrachten, betaalde subsidies, overige lopende uitgaven en overige kapitaaluitgaven.
    
    Uitgaven per kwartaal in procenten van het bbp zijn een voortschrijdend jaartotaal. Ze worden berekend als de som van de uitgaven in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

  • Overheidssaldo

    Het saldo van uitgaven en inkomsten van de overheid, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Dit is gelijk aan het vorderingensaldo van de sector overheid in de nationale rekeningen.
    
    Het overheidssaldo (ook wel EMU-saldo genoemd) is één van de onderdelen van het Stabiliteits- en Groeipact. Een positief getal betekent een overschot en een negatief getal een tekort.
    Het bbp is het eindresultaat van de productieve activiteiten van de ingezeten productie-eenheden. Het is gelijk aan de toegevoegde waarde tegen basisprijzen van alle bedrijfsklassen samen, aangevuld met enkele transacties die niet naar bedrijfsklassen worden verdeeld.
    
    Het overheidssaldo per kwartaal in procenten van het bbp is een voortschrijdend jaartotaal. Het wordt berekend als de som van het overheidssaldo in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

  • Overheidsschuld (EMU)

    De overheidsschuld (EMU) uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
    
    De geconsolideerde schuld van de overheid, exclusief de transitorische schuld en de schuld op de titel financiële derivaten, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Geconsolideerd wil zeggen dat schulden tussen overheden onderling niet meetellen in de schuld van de overheid. De schuldtitels zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. De overheidsschuld als percentage van het bbp heet ook wel de schuldquote.
    
    Door het verschil in waarderingsgrondslag is de som van de schuldtitels van de overheidsschuld (nominaal) niet gelijk aan de som van de schuldtitels in de nationale rekeningen (marktwaarde). De schuld bestaat uit de titels: deposito's, kortlopende schuldbewijzen, langlopende schuldbewijzen, kortlopende leningen en langlopende leningen. De overheidsschuld (ook wel EMU-schuld genoemd) is één van de onderdelen van het Stabiliteits-en Groeipact. EMU staat voor Economische en Monetaire Unie. Het bbp is het eindresultaat van de productieve activiteiten van de ingezeten productie-eenheden. Het is gelijk aan de toegevoegde waarde tegen basisprijzen van alle bedrijfsklassen samen, aangevuld met enkele transacties die niet naar bedrijfsklassen worden verdeeld.
    
    De overheidsschuld per kwartaal in procenten van het bbp is een voortschrijdend jaartotaal. Het wordt berekend als de overheidsschuld aan het eind van het verslagkwartaal, gedeeld door de het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

  • Collectieve lasten

    De collectieve lasten uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
    
    Dit zijn de overheidsinkomsten uit belastingen (D2+D5+D91) en wettelijke premies (D611+D613). De collectieve lasten bevatten niet de toegerekende sociale premies ten laste van werkgevers.
    
    De collectieve lasten per kwartaal in procenten van het bbp zijn een voortschrijdend jaartotaal. Ze worden berekend als de som van de collectieve lasten in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

  • Overheidsconsumptie

    De consumptie van de overheid uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
    
    Uitgaven door de sector overheid voor goederen en diensten die worden gebruikt voor de rechtstreekse bevrediging van individuele of collectieve behoeften van leden van de gemeenschap.
    
    De consumptie van de overheid per kwartaal in procenten van het bbp is een voortschrijdend jaartotaal. Het wordt berekend als de som van de overheidsconsumptie in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

• Memorandum items (in % bbp)

  Enkele memorandum gegevens over de financiën van de sector overheid uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
  
  Het bruto binnenlands product (marktprijzen) is het eindresultaat van de productieve activiteiten van de ingezeten productie-eenheden. Het is gelijk aan de toegevoegde waarde tegen basisprijzen van alle bedrijfsklassen samen, aangevuld met enkele transacties die niet naar bedrijfsklassen worden verdeeld.

  • Netto besparingen

    De netto besparingen uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
    
    Het gedeelte van het beschikbaar inkomen dat niet voor consumptieve bestedingen is gebruikt. Doorgaans wordt voor de nationale besparingen het netto-begrip gebruikt, dat wil zeggen: na aftrek van het verbruik van vaste activa.
    
    De netto besparingen per kwartaal in procenten van het bbp zijn een voortschrijdend jaartotaal. Ze worden berekend als de som van de netto besparingen in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

  • Saldo netto besp. en kapitaaloverdr.

    Het saldo van netto besparingen en kapitaaloverdrachten uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).
    
    Dit geeft het vermogenssaldo van de sector op basis van de netto besparingen en het saldo van de kapitaaloverdrachten (kapitaalrekening).
    
    Het saldo van netto besparingen en kapitaaloverdrachten per kwartaal in procenten van het bbp is een voortschrijdend jaartotaal. Het wordt berekend als de som van de netto besparingen en kapitaaloverdrachten in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

  • Aardgasbaten

    Aardgasbaten zijn inkomsten van de Rijksoverheid in verband met de exploratie, winning en verkoop van aardgas en aardolie in Nederland. Deze inkomsten bestaan hoofdzakelijk uit (1) concessierechten voor de exploitatie van aardgas- en aardolievelden op basis van de Mijnbouwwet, (2) inkomsten uit de Meeropbrengst Regeling Groningen (MOR) tussen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), EBN en de Staat, (3) winstuitkeringen van Energie Beheer Nederland (EBN) en GasTerra en (4) vennootschapsbelasting van de bedrijven die de aardgas- en aardolievelden exploiteren.
    
    De aardgasbaten vóór 2020 kennen een andere definitie dan die vanaf verslagjaar 2020 in deze tabel. Tot 2020 bevatten de aardgasbaten de winstuitkeringen van EBN aan het ministerie van Economische Zaken en de heffingen op basis van de Mijnbouwwet en de MOR. Vanaf verslagjaar 2020 wordt daarentegen de netto-omzet van EBN meegeteld in de aardgasbaten. Daarbij maakt het CBS enkele aanpassingen om aan te sluiten op de definitie van overheidsuitgaven volgens de voorschriften van de nationale rekeningen. Hierdoor zijn de cijfers voor de gehele periode niet volledig vergelijkbaar.
    
    Het CBS onderzoekt welke definitie van aardgasbaten voor de gehele periode toegepast moet worden. Wanneer dit is afgerond zullen de aardgasbaten worden aangepast volgens de nieuwe gehanteerde definitie.
    
    De aardgasbaten per kwartaal in procenten van het bbp zijn een voortschrijdend jaartotaal. Ze worden berekend als de som van de aardgasbaten in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.

• Arbeidsvolumes

  Arbeidsvolume van werknemers bij de overheid. De hoeveelheid arbeid uitgevoerd door werknemers die in een bepaalde periode is ingezet. Het arbeidsvolume kan worden uitgedrukt in banen, werkzame personen, arbeidsjaren of gewerkte uren. Werknemers zijn personen die in een bepaalde periode arbeid verrichten voor loon of salaris, in geld of in natura.

  • Werkzame personen

    Het aantal werkzame personen met een hoofdbaan bij de sector overheid.

  • Arbeidsjaren

    Het arbeidsvolume van werknemers in dienst van de overheid uitgedrukt in arbeidsjaren.

  • Gewerkte uren

    Het arbeidsvolume van werknemers in dienst van de overheid uitgedrukt in gewerkte uren.

• Prijsontwikkeling

  Procentuele verandering van de prijs ten opzichte van het voorgaande jaar.

  • Materiële overheidsconsumptie (IMOC)

    De prijsindex van de materiele overheidsconsumptie (IMOC) geeft de prijsontwikkeling weer van het intermediair verbruik (exclusief het verbruik van zorgbemiddelingsdiensten door de socialezekerheidsfondsen en het verbruik van de toegerekende bankdiensten) van de bedrijfstakken openbaar bestuur, gesubsidieerd onderwijs en sociale werkvoorziening.