Elektriciteitsbalans; aanbod en verbruik
Gewijzigd op: 31 maart 2025
- Lijngrafiek
- Verticale staaf
- Horizontale staaf
- Let op: selectie wordt aangepast
Grafische presentatie
Delen
Gekopieerd naar klembord
- Tabeltoelichting
- Onderwerpen/classificaties
Tabelinformatie
Elektriciteitsbalans; aanbod en verbruik
INHOUDSOPGAVE 1. Toelichting 2. Definities en verklaring van symbolen 3. Koppelingen naar relevante tabellen en artikelen 4. Bronnen en methoden 5. Meer informatie 1. TOELICHTING Deze tabel geeft het aanbod van elektriciteit weer. Uit het aanbod wordt het verbruik berekend. Het aanbod van elektriciteit betreft de productie plus invoer minus uitvoer. Het grootste deel van de geproduceerde elektriciteit wordt afgeleverd aan het openbare elektriciteitsnet door bijvoorbeeld elektriciteitscentrales en windmolens. Een kleiner deel wordt door bedrijven zelf opgewekt ten bate van hun eigen bedrijfsprocessen. Zo wekken veel tuinders zelf elektriciteit op voor de belichting van hun kassen. De netto productie wordt bepaald als bruto productie minus het eigen verbruik van elektriciteit. Het eigen verbruik is de hoeveelheid elektriciteit die een producent of installatie verbruikt bij de elektriciteitsproductie. De netto productie wordt in deze tabel uitgesplitst naar de volgende energiebronnen waaruit de elektriciteit wordt geproduceerd: kernenergie, kolen, olieproducten, aardgas, biomassa, overige brandstoffen (niet-hernieuwbaar), waterkracht, windenergie, zonnestroom en overige bronnen. De in- en uitvoer wordt nader uitgesplitst naar het land van herkomst of bestemming. Het totale netto verbruik van elektriciteit in Nederland wordt berekend als de netto productie plus de invoer verminderd met de uitvoer en de distributieverliezen. Gegevens beschikbaar vanaf: Volledige gegevens per maand zijn beschikbaar vanaf 2015. Vanaf 1936 per jaar en vanaf 1976 per maand zijn alleen de totale productie, invoer en uitvoer bekend. Status van de cijfers: - tot en met 2022 definitief; - 2023 zijn nader voorlopig; - 2024 en 2025 zijn voorlopig. Wijzigingen per 31 maart 2025: Cijfers over januari 2025 toegevoegd. Wijzigingen per 28 februari 2025: Voor verslagjaar 2022 werd de periodecodering niet volgens de CBS standaard weergegeven. Dat is in deze versie hersteld. Wijzigingen per 26 februari 2025: Cijfers over december 2024 zijn toegevoegd. Wanneer komen er nieuwe cijfers? Voorlopige cijfers: de tweede maand na afloop van de verslagperiode. Nader voorlopige cijfers: uiterlijk in december van het jaar volgend op het verslagjaar. Definitieve cijfers: uiterlijk in december van het tweede jaar volgend op het verslagjaar. 2. DEFINITIES EN VERKLARING VAN SYMBOLEN Definities: Elektriciteit: Stroom van elektronen die wordt gebruikt om bijvoorbeeld lampen te laten branden of wasmachines te laten draaien. Elektronen zijn elementaire deeltjes in een atoom met een negatieve lading, die door een spanningsverschil gaan stromen. In de praktijk wordt zo'n spanningsverschil opgewekt door bijvoorbeeld elektriciteitscentrales, warmtekracht-installaties bij bedrijven, windmolens, zonnecellen of batterijen. Aanbod: De hoeveelheid elektriciteit die primair beschikbaar is gekomen voor verbruik in Nederland. De volgende posten tellen hierbij mee: productie plus invoer minus uitvoer. Verbruik: De hoeveelheid elektriciteit die is afgeleverd aan de eindverbruikers in Nederland plus elektriciteit die geproduceerd is voor eigen bedrijfsprocessen. Eigen verbruik bij elektriciteitsproductie: De hoeveelheid elektriciteit die een producent of installatie verbruikt bij de elektriciteitsproductie. Productie: De bruto productie is de totale hoeveelheid opgewekte elektriciteit in Nederland. De netto productie is de bruto productie minus het eigen verbruik van de installaties waarmee de elektriciteit is geproduceerd. Invoer en uitvoer: Elektriciteit die via het hoogspanningsnet het land binnenkomt of uitgaat. Nederland heeft rechtstreekse verbindingen met België, Duitsland, Engeland, Noorwegen en Denemarken. Distributieverliezen: Elektriciteit die verloren gaat. Dit betreft de totale netverliezen, dus het fysieke verlies door het transport van elektriciteit en het administratieve verlies door fraude, meetfouten en onvolkomenheden in de administratie. Verklaring van symbolen: niets (blanco) : het cijfer kan op logische gronden niet voorkomen . : het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim * : voorlopige cijfers ** : nader voorlopige cijfers In deze tabel wordt het symbool niets (blanco) ook gebruikt voor cellen die nihil zijn. 3. KOPPELINGEN NAAR RELEVANTE TABELLEN EN ARTIKELEN Relevante artikelen: n.v.t. Relevante tabellen: De productiemix van elektriciteit op jaarbasis is te vinden in: Elektriciteit en warmte; productie en inzet naar energiedrager. Uitgebreide informatie over de productie van elektriciteit is te vinden in: Elektriciteit; productie en productiemiddelen. De rol van elektriciteit in de gehele Nederlandse energiehuishouding is te vinden in: Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik. Meer informatie is te vinden op de themapagina Industrie en energie. 4. BRONNEN EN METHODEN De onderzoeksmethode van deze tabel is te vinden in de onderzoekbeschrijving Winning, omzetting en verbruik van energie, Hernieuwbare energie in Nederland 2021 (cbs.nl). 5. MEER INFORMATIE Infoservice Copyright © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.
-
Onderwerpen
-
Bruto productie
De totale hoeveelheid opgewekte elektriciteit in Nederland. Dit is zonder aftrek van het eigen verbruik van de installaties waarmee de elektriciteit is geproduceerd.
-
Eigen verbruik bij elektr.productie
De hoeveelheid elektriciteit die een producent of installatie verbruikt bij de elektriciteitsproductie.
-
Netto productie
De totale hoeveelheid opgewekte elektriciteit in Nederland minus het eigen verbruik van de installaties waarmee de elektriciteit is geproduceerd.
-
Netto productie, totaal
-
Kernenergie
Energie die vrijkomt bij splitsing of fusie van atoomkernen. Door verhitting van water wordt deze energie omgezet in stoom onder hoge druk. Vervolgens kan met deze stoom elektriciteit worden opgewekt met behulp van een stoomturbine.
-
Brandstoffen
Stof waaruit door middel van verbranding energie wordt gewonnen.
-
Brandstoffen, totaal
-
Kolen
Kool bestaat uit steenkool, bruinkool en koolproducten. Steenkool en bruinkool zijn vaste fossiele brandstoffen die bestaan uit verkoolde plantenresten. Het verkolen is een gevolg van langdurige blootstelling aan hoge temperatuur en druk. De belangrijkste koolproducten in Nederland zijn cokesovencokes, cokesovengas, hoogovengas en steenkoolteer. Voor elektriciteitsproductie wordt in Nederland gebruik gemaakt van steenkool (ketelkool), cokesovengas en hoogovengas.
-
Olieproducten
Vloeibare en gasvormige brandstoffen gemaakt uit aardoliegrondstoffen zoals ruwe olie en aardgascondensaat. Voorbeelden van aardolieproducten zijn benzine, gasolie/diesel, kerosine, zware stookolie, LPG, nafta en olierestgassen. Voor elektriciteitsproductie wordt in Nederland gebruik gemaakt van olierestgassen en een klein beetje andere olieproducten.
-
Aardgas
Gas van natuurlijke oorsprong dat vooral bestaat uit methaan. Het ontstaat bij hetzelfde proces dat tot de vorming van aardolie leidt. Voor vervoer over lange afstanden per schip wordt aardgas vloeibaar gemaakt.
-
Biomassa
Plantaardig of dierlijk materiaal van recente oorsprong in gebruik voor de productie van energie. Voorbeelden zijn hout, mest en afval uit de voedselverwerkende industrie.
-
Overige brandstoffen (niet-hernieuwbaar)
Het niet-hernieuwbare deel van huishoudelijk en industrieel afval.
-
-
Waterkracht
Energie, opgewekt met behulp van vallend of stromend water.
-
Windenergie
-
Windenergie, totaal
Energie, opgewekt met een windmolen of windturbine. Windmolens staan op land of in binnenwateren of op zee. Windmolens geplaatst in binnenwateren, zoals het IJsselmeer, worden gerekend bij windenergie op land. Het op zee plaatsen van windmolens is veel duurder dan op land. Daar staat tegenover dat het op zee harder waait en dat de landschappelijke inpasbaarheid vaak als minder problematisch wordt ervaren.
-
Windenergie op land
Windenergie afkomstig van windmolens op land. Ook de windmolens geplaatst in binnenwateren, zoals het IJsselmeer, vallen hieronder.
-
Windenergie op zee
Energie afkomstig van windmolens op zee. In het najaar van 2006 is het eerste windpark op zee in gebruik genomen.
-
-
Zonnestroom
Zonnestraling omgezet in elektriciteit. Ook bekend als fotovoltaïsch opgewekte zonne-energie.
-
Overige bronnen
Bijvoorbeeld expansieturbines (waarin gassen onder hoge druk uitzetten, waardoor de turbine elektriciteit produceert), (rest)stoom, voedingwater.
-
-
Invoer
Elektriciteit die via het hoogspanningsnet het land binnenkomt. Nederland heeft rechtstreekse verbindingen met België, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Denemarken.
-
Invoer, totaal
-
België
-
Denemarken
-
Duitsland
-
Verenigd Koninkrijk
-
Noorwegen
-
-
Uitvoer
Elektriciteit die via het hoogspanningsnet het land uitgaat. Nederland heeft rechtstreekse verbindingen met België, Denemarken, Duitsland, Engeland en Noorwegen.
-
Uitvoer, totaal
-
België
-
Denemarken
-
Duitsland
-
Verenigd Koninkrijk
-
Noorwegen
-
-
Distributieverliezen
Elektriciteit die verloren gaat. Dit betreft de totale netverliezen, dus het fysieke verlies door het transport van elektriciteit en het administratieve verlies door fraude, meetfouten en onvolkomenheden in de administratie.
-
Netto verbruik (berekend)
Het totale netto verbruik van elektriciteit in Nederland wordt berekend als de netto productie plus de invoer verminderd met de uitvoer en de distributieverliezen.
-
-
Perioden
-
2023 november**
Nader voorlopige cijfers
-
2023 december**
Nader voorlopige cijfers
-
2024 januari*
Voorlopige cijfers
-
2024 november*
Voorlopige cijfers
-
2024 december*
Voorlopige cijfers
-
2025 januari*
Voorlopige cijfers
-
Variabelen kunnen gesleept worden naar de kop, rijen of kolommen van de tabel. In de kop is maar één item van een variabele te selecteren.
| ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2023 november** | 2023 december** | 2024 januari* | 2024 november* | 2024 december* | 2025 januari* | ||
Bruto productie | mln kWh | 9 798 | 10 698 | 11 823 | 11 620 | 11 573 | 12 020 | |
Eigen verbruik bij elektr.productie | mln kWh | 328 | 349 | 347 | 322 | 338 | 369 | |
Netto productie Netto productie, totaal | mln kWh | 9 469 | 10 349 | 11 476 | 11 299 | 11 235 | 11 651 | |
Kernenergie | mln kWh | 348 | 303 | 362 | 347 | 361 | 362 | |
Brandstoffen Brandstoffen, totaal | mln kWh | 5 058 | 5 724 | 6 740 | 7 705 | 6 486 | 7 896 | |
Kolen | mln kWh | 1 051 | 997 | 1 005 | 1 461 | 1 402 | 1 674 | |
Olieproducten | mln kWh | 119 | 109 | 104 | 108 | 89 | 126 | |
Aardgas | mln kWh | 3 191 | 3 921 | 4 916 | 5 178 | 4 030 | 5 108 | |
Biomassa | mln kWh | 590 | 584 | 583 | 845 | 814 | 843 | |
Overige brandstoffen (niet-hernieuwbaar) | mln kWh | 107 | 113 | 132 | 114 | 150 | 144 | |
Waterkracht | mln kWh | 3 | 2 | 7 | 4 | 8 | 8 | |
Windenergie Windenergie, totaal | mln kWh | 3 548 | 4 022 | 3 851 | 2 690 | 4 070 | 2 899 | |
Windenergie op land | mln kWh | 2 080 | 2 413 | 2 266 | 1 410 | 2 276 | 1 540 | |
Windenergie op zee | mln kWh | 1 467 | 1 609 | 1 585 | 1 280 | 1 794 | 1 359 | |
Zonnestroom | mln kWh | 468 | 251 | 470 | 503 | 261 | 438 | |
Overige bronnen | mln kWh | 45 | 46 | 47 | 49 | 49 | 48 | |
Invoer Invoer, totaal | mln kWh | 1 887 | 1 811 | 1 616 | 1 577 | 1 621 | 1 578 | |
België | mln kWh | 306 | 425 | 342 | 202 | 241 | 157 | |
Denemarken | mln kWh | 150 | 191 | 110 | 193 | 269 | 210 | |
Duitsland | mln kWh | 1 155 | 958 | 936 | 677 | 729 | 816 | |
Verenigd Koninkrijk | mln kWh | 107 | 128 | 98 | 132 | 25 | 4 | |
Noorwegen | mln kWh | 168 | 108 | 131 | 373 | 355 | 391 | |
Uitvoer Uitvoer, totaal | mln kWh | 1 501 | 1 862 | 2 293 | 2 703 | 2 228 | 2 261 | |
België | mln kWh | 634 | 674 | 943 | 1 460 | 1 181 | 1 091 | |
Denemarken | mln kWh | 104 | 187 | 123 | 131 | 103 | 115 | |
Duitsland | mln kWh | 332 | 568 | 748 | 787 | 862 | 970 | |
Verenigd Koninkrijk | mln kWh | 389 | 249 | 360 | 308 | 63 | 72 | |
Noorwegen | mln kWh | 42 | 184 | 120 | 17 | 20 | 13 | |
Distributieverliezen | mln kWh | 442 | 462 | 469 | 442 | 462 | 469 | |
Netto verbruik (berekend) | mln kWh | 9 413 | 9 836 | 10 330 | 9 730 | 10 166 | 10 498 |
Bron: CBS