Gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw; werkzame stof, gewas, toepassing

INHOUDSOPGAVE

1. Toelichting
2. Definities en verklaring van symbolen
3. Koppelingen naar relevante tabellen en artikelen
4. Bronnen en methoden
5. Meer informatie 


1. TOELICHTING

Deze tabel bevat cijfers over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw. Meer specifiek gaat het om de bescherming van de plantaardige productie in de professionele akkerbouw en tuinbouw. De cijfers zijn uitgesplitst naar gewas en soort toepassing.
Behalve de totale hoeveelheid gebruikte middelen, wordt ook het gebruik per hectare vermeld.
Daarnaast zijn in de tabel gegevens opgenomen over het aantal bedrijven met het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de oppervlakte waarop deze middelen worden gebruikt.
Het gebruik is inclusief het gebruik door loonbedrijven op het landbouwbedrijf (werk door derden). Het gebruik is vanaf 2020 inclusief natte grondontsmetting (metam). De onderliggende coderingen van de in deze tabel gebruikte classificaties (gewassen, teeltsectoren) sluiten aan bij de door het CBS vastgelegde standaardcoderingen.

Er zijn bij het CBS ook gegevens bekend over het gebruik van biologische bestrijders. Deze cijfer vindt u in een andere tabel, zie paragraaf 3.

Gegevens beschikbaar vanaf: 2012.

Status van de cijfers:
Alle cijfers zijn definitief.

Wijzigingen per 12 oktober 2022:
Bij kwaliteitscontrole bleek (1) dat het onderwerp percentage oppervlakte en het onderwerp gebruik per jaar per ha voor 2012 bij totaal gewassen per stof een onjuist cijfer hadden. Dit is gecorrigeerd. Ook bleek (2) dat het onderwerp aantal bedrijven met gewasbescherming en het percentage bedrijven met gewasbescherming per gewas en per stof in 2012 en 2016 niet goed werden weergegeven. Dit is gecorrigeerd. Verder zijn (3) in 2012 en 2016 getallen bij stoffen en gewassen op onbetrouwbaar gezet als het aantal waarnemingen met gebruik daar beperkt was. Voor 2020 was dit al doorgevoerd.

Wijzigingen per 31 maart 2022:
De naam van een gewasbeschermingsmiddel is aangepast. De naam met Eurostatcode H991401 Glyfosaat is veranderd in H991402 Glyfosaat.'

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Nieuwe cijfers over 2024 worden in december 2025 verwacht.


2. DEFINITIES EN VERKLARING VAN SYMBOLEN

Definities:

Gewasbeschermingsmiddelen
Middelen die gebruikt worden om hinderlijke ziektes, plagen of onkruiden in gewassen te voorkomen of te bestrijden. Er zijn middelen op basis van chemische werkzame stoffen en middelen op basis van microbiologische werkzame stoffen (virussen, bacteriën).
Gewasbeschermingsmiddelen moeten een 'toelating' verkrijgen in het kader van de Wet Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden. Een toelating geeft aan dat het gebruik van deze middelen voor dit doel is toegestaan. Een toelating kan vervallen maar een middel mag soms nog enige tijd worden opgebruikt en dit opgegeven gebruik wordt meegenomen. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit kan ook vrijstellingen van 120 dagen verlenen. Een dergelijk opgegeven gebruik is ook opgenomen in deze tabel bij de stof die het betreft. 
Biociden zijn niet in deze tabel opgenomen. Biociden zijn wel bestrijdingsmiddelen (pesticiden), maar geen gewasbeschermingsmiddelen. Het zijn middelen voor de bestrijding van bijvoorbeeld ratten, voor desinfectie van materialen en voor ander gebruik buiten de landbouw.
Ook middelen die toevoegingsstoffen zijn en basisstoffen voor gewasbescherming zijn niet in de tabel opgenomen.
De hoeveelheid gebruikte gewasbeschermingsmiddelen wordt berekend als het gewicht van de werkzame stof in het gebruikte middel.

Werkzame stof
Dit is de stof die daadwerkelijk voor de ziekte- en plaagbestrijding zorgt. De hoeveelheid werkzame stof is berekend met een percentage (gehalte) van het gewasbeschermingsmiddel als geheel, het handelsproduct. Het handelsproduct is een mengsel van werkzame stoffen, vulstoffen en hulstoffen en wordt ook wel formulering genoemd. Het percentage werkzame stof loopt uiteen van hoog (100%) tot laag (0,1%) en allerlei waarden hier tussenin.
De naamgeving van de werkzame stoffen is ontleend aan Verordening (EG) Nr. 1185/2009 en aan het toelatingsregister van het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden).

Gewassen en teeltsectoren
Deze tabel bevat de gebruiksgegevens van 42 gewassen van land- en tuinbouw.

In deze tabel zijn zeven teeltsectoren onderscheiden: akkerbouw, groenten open grond, fruit, bloembollen en -knollen, boomkwekerijgewassen (inclusief bloemkwekerijgewassen), groenten onder glas en bloemen onder glas. Teeltsectoren zijn groepen van gewassen die grote overeenkomsten vertonen.
NB. De indeling naar teeltsector staat los van de bedrijfstypering die het CBS in de landbouwtelling hanteert. Uit elke sector zijn de belangrijkste gewassen geselecteerd. De keuze van de gewassen per teeltsector is bepaald door de omvang van het areaal en het gebruik van bestrijdingsmiddelen (historische gegevens). Ten opzichte van eerdere cijfers over 57 gewassen zijn gewassen met een relatief klein gebruik niet langer opgenomen.
In 2016 is in de 15 gewassen die niet langer voorkomen 118564 kg gebruikt. Voor gegevens per gewas zie paragraaf 3.

Middelengroepen
Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wordt weergegeven per middelengroep. Er worden de volgende zes groepen middelen onderscheiden: F Schimmel- en bacteriënbestrijding, H Onkruidbestrijding en loofdoding, I Insecten- en mijtenbestrijding, M Slakkenbestrijding, PGR Plantengroeiregulatie en kiemremming en als restgroep ZR Totaal andere gewasbeschermingsmiddelen.
De indeling van de werkzame stoffen is ontleend aan de geharmoniseerde stoffen indeling (annex III) van Verordening (EG) Nr. 1185/2009. De codering die hierbij hoort wordt ook getoond in de tabel.

Verklaring van symbolen:

niets (blanco)	: het cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
. 		: het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim
*		: voorlopige cijfers
**		: nader voorlopige cijfers


3. KOPPELINGEN NAAR RELEVANTE TABELLEN EN ARTIKELEN

Relevante tabellen:
- Gebruik gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw; werkzame stof, toepassing, 2012-2016.
- Gebruik gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw; gewas en toepassing, 2012-2016.
- Gewasbeschermingsmiddelen; afzet werkzame stof, toepassingsgroepen.
- Toepassing van biologische bestrijding in de glastuinbouw, 2012-2016.
- Toepassing van biologische bestrijding in de glastuinbouw.
- Chemische bestrijding door de overheid.
- Overheid; alternatieve onkruidbeheersmethoden beplantingen en verhardingen.

Voor arealen in de akker- en tuinbouw zie:
- Landbouw; gewassen, dieren en grondgebruik naar regio.

Relevante artikelen:
- Landbouw gebruikt minder gewasbeschermingsmiddelen (cbs.nl).
- Landbouw gebruikt 5,7 miljoen kg chemische middelen.
- Onderzoek gewasbescherming.
- Minder bestrijdingsmiddelen in groenteteelt.
- Bestrijdingsmiddelengebruik landbouw stabiel.
- Landbouw gebruikt minder chemische bestrijdingsmiddelen.


4. BRONNEN EN METHODEN

De onderzoeksmethode van deze tabel is te vinden in de onderzoeksbeschrijving Bestrijdingsmiddelengebruik in de landbouw.

Wettelijke basis
Europese verordening (1185/2009) betreffende statistieken over pesticiden.

Deze gegevens worden aan Eurostat geleverd volgens een gewasindeling van de landbouwstatistieken. Dit betekent dat bij levering data per stof voor gewassen als aardappelen, bolgewassen en andere siergewassen worden samengenomen. Waar nationaal 57 gewassen worden onderscheiden gaat het internationaal om 32 gewassen. Waar nationaal 42 gewassen onderscheiden worden is het aantal internationale gewassen weer minder.


5. MEER INFORMATIE

Infoservice

Copyright (c) Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 
Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.